ARDNF-nin (Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu) investisiya portfelinin strukturu, risk idarəetməsi və gəlirliliyinin 2024-cü ildə necə olmasını GDP qısa şərh edib.
Aktivlərin dəyişməsi və istiqrazlar portfeli
- Aktivlər: 2024-cü ilin əvvəlində ARDNF-nin aktivləri 60,031.4 milyon ABŞ dolları səviyyəsində olub, ilin sonunda 60,029.5 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Bu cür aktivlərin dəyişməsi kiçik olsa da, ümumi portfelin sabit qalması fondu daha mühafizəkar və təhlükəsiz bir investisiya yanaşması tətbiq etdiyini göstərir.
- İstiqrazlar və pul bazarı alətləri portfeli aktivlərin 46,9%-ni təşkil edir. Bu, fondun əsas investisiya fokusunun təhlükəsiz gəlir gətirən aktivlərdə olduğunu göstərir. İstiqrazlar, sabit gəlir əldə etmək və valyuta risklərini minimuma endirmək məqsədilə seçilib. İstiqrazlar əsasən yüksək keyfiyyətli, az riskli və daha çox gəlir təmin edən əmlakları təmsil edir.
İstiqrazların kredit reytinqi:
- Fondun istiqrazlar portfeli müxtəlif kredit reytinqlərinə bölünür: AAA reytinqli istiqrazlar 49,2% ilə əsas paya sahibdir. Bu, fondun risk idarəetməsi strategiyasını gücləndirir və yüksək reytinqli, daha təhlükəsiz istiqrazlara üstünlük verildiyini göstərir.
- AA və A reytinqli istiqrazlar isə müvafiq olaraq 22,5% və 17,0% təşkil edir. Bu, ARDNF-nin daha sabit gəlir əldə etmək üçün orta səviyyəli riskləri qəbul etdiyini göstərir.
İstiqrazların Yerləşdirilmə Müddəti:
- 0-1 il arasında yerləşdirilən istiqrazların payı 17%, 1-3 il arasında yerləşdirilənlərin payı 29,3%, 3-5 ilarasındakılar 26,4%, 5 ildən artıq olan istiqrazların payı isə 27,3% təşkil edir. Bu, ARDNF-nin müxtəlif zaman aralıqlarında daha çox likvidlik təmin etmək məqsədilə müxtəlif müddətli istiqrazlara yatırım etdiyini göstərir.
Qızılın Portfeldə Rolu
- Qızıl fondun 20,6%-ni təşkil edir. Hazırda Neft Fondunun aktivində 146 ton qızıl var. Qızıl, iqtisadi qeyri-sabitlik və yüksək inflyasiya dövrlərində qoruyucu bir aktiv olaraq fəaliyyət göstərir. 146,6 tonluq qızıl sərmayəsi ARDNF-nin portfelində strateji rol oynayır və fondun qlobal iqtisadi çətinliklərə qarşı bir növ “təhlükəsiz liman” rolunu daşımasına şərait yaradır. Lakin qızılın gəlirliliyi daha azdır, çünki əsasən məzənnə dəyişikliyindən əldə olunan gəlir hesabına artır.
Qızılın Təsiri:
- Qızılın qiyməti qlobal iqtisadi böhranlar zamanı yüksəlir və bu da ARDNF-nin gəlirlərini artırmağa kömək edir. Lakin, qızılın digər aktivlərə nisbətən daha sabit gəlir təmin etdiyi və bazar dalğalanmalarına daha az həssas olduğu unutulmamalıdır. Bu səbəbdən ARDNF qızılın payını strateji olaraq yüksək tutub, daha sabit gəlir əldə etmək üçün bu aktivə daha çox sərmayə qoyur.
Səhmlər və daşınmaz əmlak
- Səhmlər portfeli 26,6% təşkil edir. Bu, ARDNF-nin gəlir əldə etmə strategiyasında yüksək riskli aktivlərə sərmayə qoymaqla daha yüksək gəlir məqsədini hədəflədiyini göstərir. Lakin səhmlər bazar dalğalanmalarına və iqtisadi şəraitə görə dəyişkənlik göstərir. Bu səbəbdən səhmlərin payı ARDNF-nin daha riskli, lakin gəlirli aktivlərə olan marağını nümayiş etdirir.
- Daşınmaz əmlak isə 5,9%-i təşkil edir. Bu, ARDNF-nin daşınmaz əmlak bazarında da iştirak etdiyini və bu bazarın gəlirlərini artırmağa çalışdığını göstərir. Daşınmaz əmlak, investisiya portfelində sərmayənin daha az riskli və sabit gəlir gətirən hissəsidir.
Valyuta riskləri və diversifikasiya
- ABŞ dolları ən böyük valyuta hissəsinə sahibdir -39,9 milyard dollar, bu da ARDNF-nin böyük bir hissəsini ABŞ bazarlarına və beynəlxalq ticarətə yönəltdiyini göstərir. Avro, İngilis funt sterlinqi və Yapon yeni kimi digər valyutalar da portfeli zənginləşdirir, lakin ümumi payları daha kiçikdir.
- Digər valyutalar (məsələn, Çin yuanı) da portfeli diversifikasiya edir, beləliklə ARDNF müxtəlif iqtisadi mühitlərdə risklərini yaymağa çalışır. Bu, bazar dəyişikliklərinə qarşı həssaslığını azaldır və daha geniş risk idarəetmə strategiyasının bir hissəsi kimi görünür.
Coğrafi və iqtisadi müxtəliflik
- Avropa və Beynəlxalq maliyyə təşkilatları ən böyük coğrafi bölgəni təşkil edir, bu da fondun inkişaf etmiş bazarlarda və beynəlxalq təşkilatlarda investisiya etdiyini göstərir. Bu bazarlar stabil və iqtisadi riskləri daha az olan bazarlardır.
- Şimali Amerika və Asiya bölgələri də portfeli zənginləşdirir. Bu, ARDNF-nin qlobal diversifikasiyasını təmin edir və inkişaf etməkdə olan bazarlara daha çox sərmayə qoymağa imkan verir.
- Afrika və Latın Amerika kimi regionların payı isə çox kiçikdir. Bu, ARDNF-nin daha az inkişaf etmiş və daha yüksək riskli bazarlarda investisiya etməkdən çəkinməsinin göstəricisidir. Bu cür bazarlar, qlobal maliyyə böhranları və yerli iqtisadi problemlərlə daha çox qarşılaşa bilər.
Gəlirlilik
- Toplam gəlirlilik 2024-cü ildə 6% olub. Bu, ARDNF-nin ümumi olaraq stabil və yaxşı gəlir əldə etdiyini göstərir. Hər bir aktivin gəlirliliyi fərqlidir:
- Səhmlər 4.3% və İstiqrazlar 6% yüksək gəlir gətirib
- Daşınmaz əmlak daha az gəlir yəni 1.9% gəlir gətirib, amma stabil gəlir əldə etmişdir.
- Qızıl alt-portfeli məzənnə dəyişikliyindən yaranan fərqlər ilə gəlir gətirib.
ARDNF-nin investisiya strategiyası geniş və balanslıdır. Fond təhlükəsiz gəlir əldə etmək üçün istiqrazlar və qızıl kimi sabit aktivlərə, yüksək gəlir əldə etmək üçün isə səhmlər və daşınmaz əmlak kimi riskli aktivlərə yatırım edir. Bu diversifikasiya, həmçinin fondun qlobal bazar dəyişikliklərinə qarşı davamlılığını artırır. Aktivlərin coğrafi və valyuta bölgüsü də fondun riskini idarə etməsinə kömək edir və müxtəlif iqtisadi mühitlərdə investisiya imkanlarını artırır.
Müəllif: Aynur Qəniyeva