“Azərbaycan Beynəlxalq Bankı” ASC-nin (ABB) 2024-cü il (yanvar-dekabr) ərzində faiz gəlirləri ötən ilə nisbətən 17.22% artaraq 914.2 milyon manat təşkil edib.. Xüsusilə müştərilərə verilmiş kreditlər üzrə faiz gəlirləri 40.78% artaraq ümumi gəlirlərdə mühüm paya sahib olub Lakin faiz xərcləri ötən illə müqayisədə 85.83% artaraq 249.6 milyon manata çatıb. Bu, xalis faiz gəlirində cüzi artım yaratsa da, dövr üzrə xalis mənfəət 293.7 milyon manat təşkil edərək ötən illə müqayisədə 8.85% və ya 28.5 milyon manat azalıb.
GDP Azərbaycan Beynəlxalq Bankı” ASC-nin (ABB)-nın 2024-cü ilin yanvar dekabr aylarını əhatə edən maliyyə hesabatlarının təhlili göstərir ki, aktivlərdə, 2024-cü ildə nağd pul vəsaitləri və ekvivalentlərində 4 070 869 manatdan 3 162 282 manata düşərək 908 586 manat və ya 22.31% azalma qeydə alınıb.
ABB-nin ticarət və investisiya qiymətli kağızları isə 2023-cü ildə 2 284 852 manat olduğu halda, 2024-cü ildə 3 533 970 manata yüksəlib və 1 249 118 manat artım göstərib ki, bu da 54.66% artıma bərabərdir. Banklar və digər maliyyə institutlarındakı depozitlərdə ciddi azalma baş verib – 1 845 788 manatdan 393 174 manata enib ki, bu da 1 452 613 manat azalma və 78.68% geriləmə deməkdir.
Müştərilərə verilmiş kreditlərdə ümumi artım müşahidə olunur: 2023-cü ildə 5 048 711 manat olduğu halda, 2024-cü ildə bu göstərici 6 350 800 manata çatıb və 1 302 089 manat artım olub ki, bu da 25.80% artıma bərabərdir.
İstehlak kreditləri üzrə artım 31.28%, biznes kreditləri üzrə artım 24.13%, daşınmaz əmlak kreditləri üzrə isə 22.90% təşkil edib. Xalis müştəri kreditləri də artaraq 4 684 078 manatdan 5 864 062 manata yüksələrək, 1 179 983 manat və ya 25.19% artıb.
Əmlak və avadanlıqlarda da artım müşahidə olunub: 2023-cü ildə ABB-nin əmlak və avadanlıqları 184 632 manat olduğu halda, 2024-cü ildə 207 050 manata çatıb ki, bu da 12.15% artımdır. Balansdan kənar aktivlər üzrə mümkün zərərlərin ödənilməsi üçün məqsədli ehtiyat isə kəskin azalıb- Belə ki, ABB-nin Balansdan kənar aktivlər üzrə mümkün zərərlərin ödənilməsi üçün məqsədli ehtiyatları 2023-cü ildə 43 300 manat olduğu halda, 2024-cü ildə bu rəqəm 487 manata qədər düşüb ki, bu da 98.87% azalma deməkdir.
Öhdəliklərdə, depozitlərin ümumi həcmi artaraq 9 396 185 manatdan 10 006 542 manata çatıb ki, bu da 610 356 manat və ya 6.49% artım deməkdir. Fiziki şəxslərin depozitləri 592 204 manat və ya 27.49% artaraq 2 154 193 manatdan 2 746 398 manata qədər çoxalıb. Hüquqi şəxslərin depozitləri isə 7 241 992 manatdan 7 260 144 manata yüksələrək cüzi artım göstərib ki, bu, 0.25% artımdır. Kredit təşkilatları və digər maliyyə institutları qarşısında öhdəliklər 2023-cü ildə 702 417 manat olduğu halda, 2024-cü ildə 858 110 manata çataraq 155 692 manat və ya 22.16% artıb. Borc qiymətli kağızları üzrə isə əvvəl mövcud olmayan, yəni 0 manat olan öhdəlik 2024-cü ildə 100 000 manata qədər yüksəlib.
Kapital göstəricilərinə baxdıqda, ümumi ehtiyatlar 2023-cü ildə 85 367 manat olduğu halda, 2024-cü ildə 144 961 manata çatıb və 59 594 manat və ya 69.81% artım qeydə alınıb. Lakin cəmi öhdəliklər və kapital 2023-cü ildə 13 668 241 manat olduğu halda, 2024-cü ildə cüzi 39 292 manat və ya 0.29% azalaraq 13 628 949 manata enib.
Ümumilikdə, 2024-cü il maliyyə göstəricilərində bəzi aktivlər və öhdəliklər üzrə artım müşahidə olunsa da, bəzi maddələr üzrə kəskin azalmalar baş verib. Aktivlərin diversifikasiyası və depozitlərin artması maliyyə göstəricilərinə müsbət təsir göstərib.
2024-cü il ərzində ABB-nin bank kapitalının strukturu və adekvatlığı göstəricilərində mühüm dəyişikliklər baş verib. ABB-nin I dərəcəli kapitalı (əsas kapital) 1 280 231 manatdan 1 474 036 manata yüksələrək 193 805 manat və ya 15,14% artıb.
ABB-nin adi səhm kapitalı (tam ödənilmiş paylar)2023-cü il ilə müqaisədə 55 623 manat artaraq 4.54% artaraq 1 225 647 manatdan 1 281 271 manata yüksəlib. ABB-nin bölüşdürülməmiş xalis mənfəəti isə 269 manat və ya 251.52% 54 583 manatdan 191 853 manata qalxıb.
ABB-nin I dərəcəli kapitaldan tutulmaları (qeyri-maddi aktivlər) 726 manat azalma və 5.23% azalaraq 13 875 manatdan 13 149 manata enib. Nəticədə, tutulmalardan sonra ABB-nin I dərəcəli kapitalı 194 531 manat və ya 15.37% artaraq 1 266 356 manatdan 1 460 887 manata çatıb. ABB-nin II dərəcəli kapitalı isə 19 491 manat və ya 4.76% azalaraq 409 308 manatdan 389 816 manata qədər geriləyib.
ABB-nin cari ilin mənfəəti də azalıb. Belə ki, 2024-cü il ərzində 28 537 manat azalma və ya 8.85% azalaraq 322 269 manatdan 293 732 manata enib. Bununla belə, ABB-nin ümumi ehtiyatları 12 444 manat və ya 14.30% artaraq 87 038 manatdan 99 482 manata yüksəlib.
ABB-nin məcmu kapitalı (I və II dərəcəli kapitalın cəmi) 75 037 manat və ya 10.44% artaraq 1 675 664 manatdan 1 850 702 manata qalxıb. ABB-nin məcmu kapitaldan tutulmaları isə 1 250 manat və ya 1.18% artaraq 105 613 manatdan 106 863 manata yüksəlib. Nəticədə, tutulmalardan sonra ABB-nin məcmu kapitalı 175 957 manat yaxud 11.22% artaraq 1 567 881 manatdan 1 743 838 manata çatıb.
Risk dərəcəsi üzrə ölçülmüş ABB-nin yekun aktivləri 7 338 483 manatdan 8 636 429 manata qalxaraq 1 297 946 manat artıb və 17.68% artım göstərib. 20%-lik risk qrupuna daxil olan ABB-nin aktivləri 286 818 manatdan 204 614 manata düşüb və 82 204 manat azalma ilə 28.65% azalma qeydə alıb. 35%-lik risk qrupuna daxil olan ABB-nin aktivləri 57 743 manatdan 46 868 manata düşüb və 10 875 manat azalıb ki, bu da 18.83% azalmaya bərabərdir. 50%-lik risk qrupuna daxil olan ABB-nin aktivləri isə 774 752 manatdan 742 267 manata enib və 32 484 manat azalma ilə 4.19% azalma göstərib. Bununla yanaşı, 75%-lik risk qrupuna daxil olan ABB-nin aktivləri 0 manatdan 21 757 manata yüksələrək artımı məhdudiyyətsiz olub.
ABB-nin 100%-lik risk qrupuna daxil olan aktivləri 640 141 manat və ya 18.10% artaraq 3 537 923 manatdan 4 178 064 manata yüksəlib. 100%-dən yüksək risk qrupuna daxil olan ABB-nin aktivləri isə 1 296 189 manat yaxud 60.96% artaraq, 2 126 666 manatdan 3 422 855 manata qədər çoxalıb.
Kapitalın adekvatlıq əmsallarına gəldikdə, ABB-nin I dərəcəli kapitalın adekvatlıq əmsalı 2023-cü ildə 17.26% olduğu halda, 2024-cü ildə 16.92%-ə enib və 0.34% azalıb. ABB-nin məcmu kapitalın adekvatlıq əmsalı isə 21.36%-dən 20.19%-ə enib və 1.17% azalma qeydə alıb. Bununla belə, ABB-nin leverec əmsalı 1.35% artaraq 9.11%-dən 10.46%-ə yüksəlib.
Ümumilikdə, 2023-cü il ilə müqayisədə 2024-cü ildə ABB-nin kapital göstəricilərində əsasən artımlar müşahidə olunub. Risk dərəcələri üzrə ABB-nin aktivlərindəki yüksək artım, xüsusilə 100%-dən yüksək risk qrupuna daxil olan aktivlərdə ciddi artım müşahidə edilib. Bununla yanaşı, bəzi göstəricilərdə, məsələn, kapital adekvatlığı əmsallarında cüzi azalma baş verib. Bu, ABB-nin riskli aktivlərə yönəlik strategiyalarının təsirindən irəli gəlib.
ABB-nin müştərilərə verilmiş kreditlər üzrə faiz gəlirləri 192,645 manat və ya 40.84% artaraq 471,798 manatdan 664,444 manata yüksəlib. Banklar və digər maliyyə institutlarına verilən kreditlər üzrə faiz gəlirləri 823 manat və ya 44.86% artaraq 1,834 manatdan 2,658 manata yüksəlib. Banklar və digər maliyyə institutlarındakı depozitlər üzrə faiz gəlirləri 10,745 manat və ya 10.25% azalaraq 104,786 manatdan 94,040 manata enib. Ticarət və investisiya qiymətli kağızları üzrə faiz gəlirləri 18,744 manat və ya 15.37% artaraq 121,903 manatdan 140,647 manata yüksəlib. Digər faiz gəlirləri 67,185 manat və ya 84.42% azalaraq 79,593 manatdan 12,408 manata enib. Faiz borcları üzrə yaradılmış məqsədli ehtiyatlar isə 2,715 manat və ya 36.62% azalaraq 7,412 manatdan 4,697 manata enib. Cəmi faiz gəlirləri isə 134,282 manat və ya 17.22% artaraq 779,916 manatdan 914,199 manata yüksəlib.
ABB-nin faiz xərcləri üzrə depozitlərdən ödənilən faizlər 81,319 manat və ya 82.75% artaraq 98,282 manatdan 179,602 manata yüksəlib. Mərkəzi Bank və dövlət fondları qarşısında öhdəliklər üzrə faiz xərcləri 4,580 manat və ya 60.12% artaraq 7,620 manatdan 12,201 manata çatıb. Pul bazarı alətlərinə ödənilən faizlər isə 35,285 manat və ya 324.03% artaraq 10,890 manatdan 46,176 manata yüksəlib. Qiymətli kağızlar üzrə faizlər 7,240 manat və ya 38.52% azalaraq 18,797 manatdan 11,557 manata enib. Cəmi faiz xərcləri isə 114,590 manat və ya 84.94% artaraq 134,947 manatdan 249,537 manata yüksəlib. Xalis faiz gəliri isə 22,407 manat və ya 3.52% artaraq 637,556 manatdan 659,964 manata çatıb.
ABB-nin qeyri-faiz gəlirləri üzrə alınan haqqlar və komissiya gəlirləri 73,644 manat və ya 46.95% artaraq 156,846 manatdan 230,491 manata yüksəlib. Xarici valyutadan gəlir/zərər (məzənnə dəyişməsi daxil olmaqla) 3,200 manat və ya 4.61% azalaraq 69,461 manatdan 66,261 manata enib. Qiymətli kağızların satışından və yenidən qiymətləndirilməsindən gəlir/zərər 7,247 manat artaraq mənfi 3,608 manatdan müsbət 3,638 manata yüksəlib. Digər gəlirlər isə 20,613 manat və ya 107.54% artaraq 19,169 manatdan 39,782 manata yüksəlib. Cəmi qeyri-faiz gəlirləri 98,312 manat və ya 40.66% artaraq 241,868 manatdan 340,181 manata yüksəlib.
ABB-nin qeyri-faiz xərcləri üzrə əmək haqqı və digər kompensasiya növləri üzrə xərclər 29,705 manat və ya 18.89% artaraq 157,234 manatdan 186,939 manata yüksəlib. Ümumi və inzibati xərclər 8,530 manat və ya 33.49% artaraq 25,469 manatdan 34,000 manata çatıb. Amortizasiya xərcləri 977 manat və ya 3.37% azalaraq 28,937 manatdan 27,960 manata enib. Digər xərclər isə 88,314 manat və ya 48.04% artaraq 183,892 manatdan 272,206 manata yüksəlib. Mümkün zərərlər üçün yaradılmış məqsədli ehtiyatlar 48,154 manat və ya 77.05% artaraq 62,497 manatdan 110,651 manata çatıb. Mənfəət vergisindən əvvəlki mənfəət 35,008 manat və ya 8.31% azalaraq 421,394 manatdan 386,385 manata enib. Mənfəət vergisi isə 24,470 manat və ya 24.69% azalaraq 99,124 manatdan 74,653 manata enib.
Dövr üzrə xalis mənfəət isə 28,537 manat və ya 8.85% azalaraq 322,269 manatdan 293,732 manata enib. Beləliklə, 2024-cü il ərzində ABB-nin faiz gəlirlərində və qeyri-faiz gəlirlərində artımlar qeydə alınsa da, xərclərdəki kəskin artım və mənfəətdəki azalma ümumi nəticələrə mənfi təsir edib.