Cashback — alış-verişlərə görə mükafatdır. Bu, banklar, mağazalar və müxtəlif xidmətlər tərəfindən təqdim olunan loyallıq proqramının bir hissəsidir. Məsələn, əgər debet və ya kredit kartı ilə kassada ödəniş etsəniz, bank ümumi sərf etdiyiniz məbləğin 1-5%-ni geri qaytarır. Beləliklə, biznes müştəriləri cəlb edir, onları müəyyən məhsul və xidmətləri almağa və kartla ödəməyə təşviq edir.
Cashback nədir?
İngilis dilində “cashback” sözünün tərcüməsi “nağd pulun geri qaytarılması” deməkdir. Lakin, praktikada mükafat nağd deyil, kartla geri ödənilir — məsələn, bonuslar şəklində.
Cashback mağazalar, aviaşirkətlər və müxtəlif xidmətlər tərəfindən təklif olunur, lakin ən çox banklarla əlaqələndirilir. Kartlarla ödəniş etdikdə, online və ya kassada alış-verişin bir hissəsini geri qaytarır. Bəzən həm bank, həm də mağaza cashback təqdim edə bilər.
Bank cashback necə işləyir?
Bankların cashback-ı “interçeync” adlanan qarşılıqlı ödəmə haqqından yaranır. Bu, bankların bir-birinə nağdsız ödənişləri emal etmək üçün ödədiyi komissiyadır.
Təsəvvür edin ki, Fərid bir mağazada kartla ödəniş edib — kassadakı ticarət terminalı vasitəsilə. Bu terminalın işləməsindən məsul olan bank-əkvayr mağazadan ödənişləri emal etmək üçün komissiya alır.
Əksər hallarda, bu komissiyanın böyük bir hissəsini bank-əkvayr kartı buraxan bankına köçürür. Bu “interçeync”dir. Bank bu komissiyanın bir hissəsini Fəridə cashback olaraq geri qaytarır, ona görə də o, alış-veriş etdiyi üçün mükafat alır.
Satıcı üçün bu əlavə xərclərdir. Terminalın alınması və xidmətindən başqa, o, qarşılıqlı ödəniş haqqını — müştərinin alış-verişinin 1%-3%-i arasında olan komissiyanı ödəyir. Bu, satıcının əməliyyat xərclərini artırır, amma eyni zamanda daha çox müştəri cəlb etməyə kömək edir, çünki kartla ödəniş imkanı təqdim edərək daha çox müştəriyə xidmət göstərir.
Bu komissiya dövriyyədən asılıdır: Böyük ticarət şəbəkələrinə banklar daha yaxşı şərtlər təklif edir, kiçik sahibkarlara nisbətən. Kiçik ticarət nöqtələrində bəzən satıcılar bank kartlarından istifadə etməkdən imtina edirlər və nağd ödənişlər və ya kartla köçürmələr tələb edirlər, baxmayaraq ki, bu hər zaman qanuni deyil.
Banklar tez-tez artırılmış cashback (5-10%) təklif edir, lakin əlavə şərtlərlə — məsələn, ilk alış-verişdə və ya müəyyən məbləğə sifariş verildikdə. Yüksək faiz mağazadan olan endirimlə əldə edilir. Amma mağaza üçün də sərfəlidir: bankın müştəri bazasına və yeni müştərilərə çatır.
Nəticədə, bütün iştirakçılar qazanır:
Banklar yeni müştəriləri cəlb edir, onların sədaqətini artırır və daha çox əkvayrinq əməliyyatı həyata keçirir. Bundan əlavə, bank müştəri xərclərini analiz edərək onların davranışlarını daha yaxşı başa düşür və daha şəxsi xidmətlər təklif edir.
Mağazalar reklam alır, dövriyyəni artırır və yeni müştərilər cəlb edir.
İnsanlar geri ödənilən pullar və bonuslarla qənaət edirlər. Əsas odur ki, proqramın necə işlədiyini və cashback əldə etmə və hesablanma şərtlərini düzgün başa düşəsiniz.
Başqa kim cashback təklif edir?
Banklardan başqa, cashback çox vaxt satıcılar tərəfindən də təklif olunur: müştəri loyallıq kartından istifadə edərkən, bonuslar əldə edir ki, bunları növbəti alış-verişlərində istifadə edə bilsin.
Son vaxtlar plastik kartlar virtual kartlarla əvəz olunur — mobil tətbiqdə və ya telefon nömrəsi ilə istifadə oluna bilər. Bəzi mağazalarda bonuslar müəyyən bir müddət ərzində istifadə edilmədikdə itir.
Bonusların mübadilə kursu fərqli ola bilər. Bu balları növbəti alış-verişdə istifadə etmək olar, lakin adətən bu bonuslarla yalnız müəyyən bir faiz, məsələn, 20% ödənilir. Loyallıq proqramlarının şərtləri hər bir halda ayrıca araşdırılmalıdır.
Cashback müştərilərə müxtəlif şəkildə geri qaytarıla bilər.
- Nağd pul — yığılan cashback, adətən ayda bir dəfə müştərinin hesabına köçürülür.
- Bonuslar — virtual ballar verilir, bunlar alış-verişlərdə istifadə oluna bilər və ya manatla dəyişdirilə bilər.
- Mil — bəzi banklar “səyahət kartları” təklif edir. Bu kartlarda mil toplamaq olur — bilet alışı və otel bronları zamanı istifadə edilə bilən ballar.
.
Cashback-dan necə istifadə etmək
Cashback-ə adətən ayrıca qoşulmaq lazım deyil: bu, artıq kartın şərtləri ilə nəzərdə tutulub. Çox vaxt bank tətbiqində, artırılmış cashback əldə ediləcək bir neçə prioritet kateqoriyanı seçmək mümkündür.Bəzi hallarda, mağazalarla tərəfdaşlıq proqramları üzrə artırılmış cashback-i əl ilə aktivləşdirmək lazım gələ bilər. Bu, bankdan asılıdır.
Sonra hər şey avtomatik baş verir. Kartla online və ya mağazada ödəniş etdikdə, sistem proqramın şərtlərinə uyğunluğunu yoxlayacaq. Hər şey düzgün olduqda, müştəriyə bonuslar verilir. Cashback adətən kartdan başqa əməliyyatlar üçün təklif olunmur — məsələn, nağd pul çıxarılması, köçürmələr, cərimələr, rüsumlar və kommunal ödənişlər.
Cashback ümumiyyətlə dərhal hesablanmır, aylıq dövrün sonunda bir dəfə ödənilir. Məbləğ tam olaraq hesabınıza köçürülür və vergi tutulmur, çünki loyallıq proqramı çərçivəsindəki ödəmələr gəlir hesab olunmur.
Cashback-ı gözəl bir bonus olaraq qəbul edin, ancaq alış-verişin əsas məqsədi kimi deyil. Cashback ilə siz qazanmırsınız, yalnız xərclərinizin kiçik bir hissəsini kompensasiya edirsiniz.
Müəllif: Nisə Əsgərli, maliyyəçi-investor