Claire Jones 2022-ci ildə Financial Times üçün apardığı bir retrospektiv təhlildə, Britaniya funtunun dünya ehtiyat valyutası kimi statusunun necə tədricən itirildiyini araşdırdı.
“O zaman ehtiyat valyutası statusu, bir millətin qlobal dominantlığının digər aspektlərindən daha uzun müddət davam edir,” o qeyd edib.
Bu, o deməkdir ki, ABŞ, öz dominant mövqeyini faktiki olaraq tərk edərək, izolyasionizm və özünü dünyadan tədricən uzaqlaşdırma yolunda davam etsə belə, dollar hələ də bir neçə onilliklər boyu əsas qlobal ehtiyat valyutası olaraq qalacaq.
1860-cı ildən 1914-cü ilə qədər dünya ticarətinin təxminən 60%-i Britaniya funtunda invois və hesablanırdı, Jones qeyd edir. Britaniyanın iqtisadi təsirinin azalması, funtun dərhal tərk edilməsinə səbəb olmamışdır. Birləşmiş Krallığın qlobal ticarətdəki payı 1920-ci illərdə azalmağa başlamasına baxmayaraq, funt hələ də 1950-ci illərin ortalarına qədər əsas ehtiyat valyutası olaraq qalır və yalnız o zaman dollarla əvəzlənir.
Başqa sözlə, Britaniya dünya liderliyini itirdikdən sonra belə, funt sterlinqi hələ 30-35 il ərzində qlobal ehtiyat valyutası olaraq saxlamışdır.
Avro, əsasən regional bir ödəniş valyutası olaraq qalır, bu da Avropanın qlobal ÜDM-dəki payına, həmçinin eurozonadan kənardakı qonşu ölkələrlə, lakin ona sıx bağlı ticarətə — məsələn, Mağrib ölkələri, Türkiyə və keçmiş Sovet respublikaları ilə ticarətə işarə edir.
Bugün Pekin, Vaşinqtonun dominantlığını həm hərbi, həm də iqtisadi cəhətdən ən ciddi şəkildə təhdid edən qüvvədir. Lakin hələ də investorların etibarla saxlaya biləcəyi yuanla nominal aktivlərin ciddi çatışmazlığı mövcuddur. Yuanın həqiqi qlobal ehtiyat valyutası olması üçün Çin öz kapital bazarlarını indiyə qədər açdığına nisbətən daha çox açmalıdır.
İkinci növbədə, pul yalnız iqtisadi bir quruluş deyil — həm də hüquqi bir quruluşdur. Dolların dominantlığı, Federal Ehtiyat Sistemi kimi institusiyalara və New York hüququ kimi hüquqi çərçivələrə olan inama əsaslanır. Bunlar, xüsusilə Pekindəki qərar qəbul etmə prosesləri ilə müqayisədə, Bank of England və İngiltərə hüquq sistemindən çox da fərqlənmir.
Bu, dedollarizasiyanın dayanacağı demək deyil. Bu, Trump nə desə də və ya nə etsə də, olmayacaq. Lakin bu mərhələdə dolların məhvinə qərar vermək tələsmək olardı. Yalnız böyük bir müharibə onun tədricən azalmasını sürətləndirə bilər.