Dünya Bankının “Enterprise Surveys 2024” ölkə profili hesabatına əsasən, müxtəlif regionlarda kiçik və orta sahibkarlıq (MS) firmalarının sabit aktivlərin satınalmasını maliyyələşdirmə mənbələri fərqlilik göstərir. Sabit aktivlərə investisiyaların maliyyələşdirilməsində daxili mənbələr, bank kreditləri, təchizatçı krediti, həmçinin digər mənbələr – bank olmayan maliyyə qurumları və şəxsi şəbəkələr mühüm rol oynayır.
Hesabatda göstərilir ki, Azərbaycanda sabit aktivlərin maliyyələşdirilməsində banklar əsas mənbə kimi çıxış edir. Azərbaycanda investisiyaların 86%-i bank kreditləri vasitəsilə maliyyələşdirilir. Daxili fondların payı isə 9%, səhmlərlə maliyyələşdirmənin payı 5% təşkil edir. Bu, daxili fondlara nisbətən aşağı güvənin olduğunu göstərir ki, bu da potensial maliyyə vasitəçiliyinin səmərəliliyinin yüksək olduğunu işarə edə bilər.
Avropa və Mərkəzi Asiya regionunda isə sabit aktivlərin maliyyələşdirilməsində bankların rolu bir qədər aşağıdır – investisiyaların 74%-i bank kreditləri ilə maliyyələşdirilir. Bu regionda daxili fondlar və səhmlərlə maliyyələşdirmə müvafiq olaraq 17% və 3% səviyyəsindədir. Yuxarı Orta Gəlir ölkələrində isə sabit aktivlərin 72%-i bank kreditləri ilə maliyyələşdirilir, daxili fondlar 17%, səhmlə maliyyələşdirmə isə 4% təşkil edir.
Hesabatda diqqətə çatdırılır ki, daxili fondlara həddindən artıq güvən iqtisadiyyatlarda maliyyə vasitəçiliyinin səmərəsizliyinə səbəb ola bilər və bu, bizneslərin inkişaf imkanlarını məhdudlaşdıra bilər. Bu səbəbdən sabit aktivlərin maliyyələşdirilməsində müxtəlif mənbələrin balanslı istifadəsi önəmlidir.
Ümumilikdə, Dünya Bankının 2024-cü il Enterprise Surveys hesabatı göstərir ki, Azərbaycan bank kreditlərinə əsaslanan maliyyələşdirmə modelinə üstünlük verir, halbuki Avropa və Mərkəzi Asiya, eləcə də Yuxarı Orta Gəlir ölkələrində maliyyələşdirmə mənbələrinin daha çox çeşidləndirildiyi müşahidə olunur