Azərbaycan iqtisadiyyatının 2025-2028-ci illər üzrə ortamüddətli xərclər çərçivəsi və büdcə siyasətinə dair əsas istiqamətlər təqdim olunub.
GDP əsas məqamları iqtisadi rəqəmlərlə birlikdə daha qısa formada təhlil edib.
Qlobal iqtisadi mühit:
2024-cü ilin birinci yarısında dünyada iqtisadi sabitlik və inflyasiya azalmağa başlayıb. Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) 2024-cü il üçün proqnozuna görə, qlobal ÜDM artımı 3.2%, Dünya Bankının proqnozu isə 2.6% təşkil edir. 2025-ci il üçün isə BVF artımın 3.3%, Dünya Bankı isə 2.7% səviyyəsində olacağını gözləyir.
İnflyasiya: 2024-cü ildə qlobal inflyasiya 5.9%, 2025-ci ildə isə 4.4%-ə enəcək. İnkişaf etmiş ölkələrdə bu rəqəm 2025-ci ildə 2.1%, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə 6.0% olaraq proqnozlaşdırılır.
Azərbaycan iqtisadiyyatı:
2024-cü ilin ilk yarısında Azərbaycan iqtisadiyyatında ÜDM 4.3% real artım nümayiş etdirərək nominal ifadədə 59.5 milyard manata çatmışdır. Bununla yanaşı, qeyri-neft-qaz sektoru 6.9%, neft-qaz sektoru isə 0.6% artmışdır. 2024-cü ildə adambaşına düşən ÜDM isə 5.8 min manat olub.
Sənaye sektoru 2024-cü ildə 31.5 milyard manatlıq məhsul istehsal edib ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 0.9% artım deməkdir. Xam neft hasilatı azalaraq 14.4 milyon tona düşsə də, təbii qaz hasilatı 19.1 milyard kub metrə çatıb və 5.3% artıb.
Tikinti sektorunda 18.4%, nəqliyyat və anbar təsərrüfatında isə 15.4% real artım müşahidə olunub.
Büdcə və xərclər:
2024-cü ilin birinci yarısında dövlət büdcəsi gəlirləri 18.8 milyard manat təşkil etmişdir ki, bu da proqnozun 11.2% çoxudur. Qeyri-neft sektorunun payı 10.045 milyard manat olmaqla 13.7% artmışdır. Büdcə gəlirlərinin tərkibində Vergi Xidmətindən daxilolmalar 8.282 milyard manat, Gömrük Komitəsindən isə 3.252 milyard manat təşkil etmişdir.
Dövlət büdcəsinin xərcləri isə 16.05 milyard manat olub, bu da proqnoza qarşı 16.7% artıqdır. Xərclərin 61.3%-i cari xərclərə, 30.8%-i əsaslı xərclərə, qalanı isə dövlət borcuna xidmətlə bağlı xərclərə yönəldilmişdir.
Xarici ticarət:
2024-cü ilin yanvar-iyun aylarında Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 22.2 milyard ABŞ dolları olmuş, ticarət saldosu isə 4.4 milyard dollar müsbət olmuşdur. Neftin ixrac qiyməti 86.5 dollar/barel təşkil edib, bu isə büdcədə proqnozlaşdırılan qiymətdən 44.2% yüksəkdir.
Dövlət borcu:
2024-cü ilin 1 iyuluna olan məlumatlara əsasən, Azərbaycanın xarici dövlət borcu 5.36 milyard ABŞ dolları və ya ÜDM-in 7.5%-ni təşkil edir. Xarici borcun 86.8%-i ABŞ dolları, 6.0%-i avro ilədir. Daxili dövlət borcu isə 16.57 milyard manatdır, bu da ÜDM-in 13.7%-i deməkdir.
2025-2028-ci illər üçün proqnozlar:
ÜDM 2025-ci ildə 129.2 milyard manat, 2028-ci ildə isə 150.8 milyard manat olacağı gözlənilir. Qeyri-neft sektoru üzrə artım tempi orta illik 5.0%, ÜDM üzrə isə 3.3% olaraq proqnozlaşdırılır.
İnflyasiya: 2025-ci ildə 4.6%, 2028-ci ildə isə 3.8%-ə qədər azalacaq. Əhalinin nominal gəlirləri 2028-ci ildə 112.5 milyard manat təşkil edəcək, xərcləri isə 107.9 milyard manata çatacaq. Orta aylıq əməkhaqqı isə 1326.4 manat olacaq.
Müqayisə:
2024-cü ilin iqtisadi göstəriciləri ilə müqayisədə, 2025-2028-ci illərdə neft-qaz sektorunda azalma, qeyri-neft sektorunda isə sabit artım gözlənilir. Neft hasilatında tədricən azalma müşahidə olunacaq, lakin təbii qaz hasilatında artım davam edəcək. Dövlət büdcəsi gəlirlərinin artması, xüsusən qeyri-neft sektorundan gəlirlərin yüksəlməsi proqnozlaşdırılır.