Birja sahəsində sərvət qazanmaq yalnız kişilərin işi olduğuna dair stereotiplər artıq köhnəlib. Budur, bütün çətinlikləri aşan, məqsədlərinə qətiyyətlə çatan və fond bazarında böyük sərvət əldə edən qadınlardan altı hekayəsi.
Getty Green: “Maliyyə üçün kişi instinkti” ilə “Wall Street cadugarı”
XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində qadınların səs vermə hüququ belə yox idi, fond bazarı isə onlar üçün uyğun yer hesab olunmurdu. Lakin amerikalı Getty Green maliyyə sahəsindəki “kişi instinkti” ilə taninirdi. Onun müvəffəqiyyətli investisiyaları və daim geydiyi qara paltarla ona “Vall-Strit Cadugarı” adı verilmişdi. ABŞ-ın və hətta dünyanın ən zəngin qadını sayılırdı.
Əri milyonlarla borc içində olsa da, Getty bütün maliyyə məsələlərini düzgün idarə edirdi. Uşaqlıqda maliyyə jurnallarını qohumlarına oxuyur və 13 yaşında atasının mühasibi olurdu. Atasının ölümündən sonra $7.5 milyon miras almışdı. Müxtəlif qiymətləndirmələrə görə, 1916-cı ilə qədər bu məbləği $100-200 milyon arasında artırmışdı.
Ingeborg Mootz: Evdar Qadın, İnvestor və “Milyon Dollarlı Nənə”
Ingeborg Mootz, çoxuşaqlı bir ailədə, kiçik alman şəhəri Gisen’də doğulmuşdu və 17 yaşında evlənərək həyatı boyunca evdar qadın olmuşdu. Onun maliyyə vəziyyəti əri tərəfindən idarə edilirdi, əri isə lotereya oynayaraq pul itirirdi.
Mootz işə girməyə çalışmışdı, amma cəhdləri çox uğurlu olmamışdı. O, ərinə birjada ticarət etməyi arzuladığını bildirirdi, amma əri onun pul qazana biləcəyinə inanmazdı və qadınların evdə oturmalı olduğunu düşünürdü. Ərinin ölümündən sonra, 75 yaşında, Ingeborg dividend aksiyalarına investisiya etməyə başladı və bu sahədə çox müvəffəqiyyətli oldu.
Ərindən ona 1000 ədəd Alman dövlət enerji şirkəti VEBA-nın səhmi qalmışdı. Bunlar onun başlanğıc kapitalı oldu. İllər keçdikcə, sərvəti €3 milyon üstə qaldı və Mootz “Milyon Dollar Qoca” adını aldı. Pensiyaçı “Birja Detektivi” adlı kitab yazdı və maliyyə biliklərini artırmaq üçün telefon məsləhətləri verdi.
“Mən qadınları azad etmək istəyirəm. Artıq kişilərdən asılı olmamalıdırlar. Kişi pul qazanırsa, qadın isə yox, bu artıq tərəfdaşlıq deyil,” – deyirdi Ingeborg.
Ann Shaber: Bütün Pullarını İtirdi, amma təslim olmadı və kapitalını 440,000% artırdı
Amerikalı Ann Shaberin atası gənc yaşda vəfat etmişdi. Anası doqquz uşağı dolandırmaq məcburiyyətində qalırdı və pullarının bir hissəsini dörd oğulunun təhsili üçün sərf edirdi. Qızlar isə belə imtiyazlardan məhrum idilər. Ancaq Ann öz təhsilini özü qazandı.
15 yaşında sekretar məktəbini bitirib mühasib oldu. Maaşını təhsil üçün yığırdı və nəticədə Corc Vaşinqton Universitetində hüquq üzrə təhsil aldı. 1920-ci ildə Shaber ABŞ-ın Vergi Xidmətində daşınmaz əmlak auditoru olaraq işə başladı və burada 20 ildən çox çalışdı. Ann yaxşı əməkdaş idi, amma bu müddət ərzində heç vaxt yüksəldilmədi və illik $4 min maaş alırdı.
1933-1934-cü illərdə ilk dəfə investisiya etməyə çalışdı, amma birja şirkətinin iflası səbəbindən bütün pullarını itirdi. Təslim olmadı: 1944-cü ildə pensiyaya çıxandan sonra, Ann sıfırdan başlamağa qərar verdi. O, başa düşdüyü və məhsullarını istifadə etdiyi iri şirkətlərin səhmlərini alırdı.
50 il ərzində Shaberin sərvəti 439,900% artaraq $22 milyon oldu. Əksər vəsaitini Yeshiva Universitetinə bağışladı ki, yəhudi qadınlar ayrımcılıqla mübarizə apara bilsin və təhsil alsınlar.
Grace Groner: Üç Səhmdən Sərvət Yaratdı
1931-ci ildə Grace Groner Abbott Laboratories-də katibə olaraq işə başladı. Dörd il sonra, $180-a üç ədəd əczaçılıq şirkətinin səhmini aldı. O, onları 2010-cu ilədək satmadı – həyatının sonuna qədər. 75 il ərzində səhmlər dəfələrlə bölündü və Grace dividend gəlirlərini yenidən sərmayə qoydu. Nəticədə, üç səhmi 100 min səhmdə çevrildi, dəyəri isə $7.2 milyon oldu.
Onun ərinin və uşaqlarının olmamasına baxmayaraq, çoxlu dostları var idi. Grace sadə bir həyatı seçmişdi – ABŞ-ın Lake Forest şəhərində kiçik bir evdə yaşayırdı. Böyük Depressiya dövründə bunu öyrənmişdi. Ancaq sərvətini qorxaqcasına saxlamırdı – çoxlu səyahət edir və ehtiyacı olanlara anonim hədiyyələr göndərirdi. Sərvətini və evini yerli kollecdə, özü təhsil aldığı məktəbə bağışladı. Grace Groner Fondu tələbələrin xaricdə təhsil və təcrübə keçmələrinə kömək edir.
“Birdstown Qadınları”: İnvestisiya Əfsanələrinə Çevrilmiş Pensiyaçılar
1983-cü ildə 16 qadın İllinoys ştatının Birdstown şəhərində investorlar klubunu təsis etdi. İştirakçıların orta yaşı 70 idi. Onlar arasında müəllim, çiçək dükanının sahibəsi və digər peşə sahibləri vardı.
O dövrdə investisiyalardan az anlayırdılar, amma maliyyələrini daha yaxşı idarə etməyi öyrənmək istəyirdilər. On il sonra ABŞ-da “Birdstown Qadınları” adı ilə tanınmağa başladılar. Daha sonra qadınlar digər ölkələrdə də məşhur oldular. Pensiyaçılar investisiya məsləhətləri ilə beş kitab nəşr etdilər, bu kitablar bestseller oldu.
“Birdstown Qadınları” 1984-1993-cü illərdə orta hesabla ildə 23.4% gəlir əldə etdiklərini və bazarı üstələdiklərini bildirdilər. Lakin jurnalistlər və auditorlar bu məlumatları yoxladılar və qeyri-dəqiq olduğunu aşkar etdilər. Həqiqi rəqəm isə 9.1% idi, bu da bazarın gəlirindən aşağıdır. 1983-1997-ci illər arasında yoxlanmış orta illik gəlir isə 15.3% təşkil etdi və Dow Jones indeksini üstələdi.
Qadınların reputasiyası zədələnsə də, onlar investisiya etməyə davam etdilər. 2016-cı ilin sonunda onların 17 səhmdən ibarət portfeli $450 min dəyərində idi. “Birdstown Qadınları” klubu bu gün də mövcuddur, lakin əsasən təsisçilərinin varisləri qalıb.
Kathy Wood: 57 Yaşında İşdən Ayrılıb Öz İnvestisiya Şirkətini Qurdu
Kathy Wood 2001-ci ildən AllianceBernstein investisiya şirkətində investisiya üzrə direktor olaraq çalışırdı. Bir gün innovativ şirkətlərin səhmlərini ehtiva edən idarə olunan bir fond yaratmağı təklif etdi. AllianceBernstein bu təklifi bəyənmədi. 2008-ci il böhranından sonra investorlar indeks əsaslı passiv fondlara üstünlük verirdilər.
Buna baxmayaraq, Wood öz ideyasına inanmaya davam etdi, təslim olmadı və riskə getdi – 2014-cü ildə işdən ayrıldı və öz işini açdı. ARK Invest adlı investisiya şirkətini qurdu, əsas ideyası isə inqilabi innovasiyalara sərmayə qoymaqdır. O, süni intellekt, robototexnika, genetika, blokçeyn və digər sahələrdə fəaliyyət göstərən şirkətlərə sərmayə yatırır.
Üç il ərzində ARK Invest öz xərclərini qarşılamağı bacardı. Bloomberg məlumatlarına görə, fevral ayının ortasında Wood’un şirkəti $60 milyardlıq aktivləri idarə edirdi. Eyni ayda keçən il şirkətin portfeli $3.6 milyard dəyərində idi.
Qadınların fond bazarında rolu getdikcə daha əhəmiyyətli bir yer tutur. Onların gətirdiyi yeni ideyalar, strateji yanaşmalar və risk idarəetmə metodları maliyyə bazarını daha inklüziv və dinamik edir. Gələcəkdə qadınların maliyyə sektorunda daha çox iştirakını təmin etmək üçün təhsil, dəstək və şəbəkə imkanlarını artırmaq vacibdir. Bu yolla, qadın investorlar daha geniş təsir imkanlarına malik olacaq və bazarda daha çox fərqlilik yaradacaqlar.
Müəllif: Nisə Əsgərli, maliyyəçi-investor