Səbəb: Bazarın sağlam, şəffaf və etibarlı şəkildə işləməsinin təmin edilməsidir. Bu olmadıqda, investorlar arasında ədalətsiz mühit yarana, manipulyasiya halları baş verə və ümumilikdə bazara olan etibar azala bilər.
Bəs kapital bazarında nəzarət hansı məqsədlərə xidmət edir?
Birincisi, kapital bazarında nəzarət investorların maraqlarını qoruyur. Bəzən şirkətlər (emitentlər) və ya maliyyə vasitəçiləri (investisiya şirkətləri) məlumatları gizlədə, səhv göstərə və ya manipulyasiya edə bilərlər. Nəzarət orqanı (ölkəmizdə Mərkəzi Bank) belə halların qarşısını alır, şirkətlərin maliyyə hesabatlarını və açıqlamalarını yoxlayır, qanun pozuntusu halı olduqda müvafiq tədbirlər görür. Bununla da investor bazara daha inamlı şəkildə daxil olur, investisiya imkanlarından yararlanır.
İkincisi, nəzarət bazarın ədalətli və şəffaf işləməsini təmin edir. Bütün iştirakçılar üçün eyni qaydalar tətbiq olunur. Kimsə daxili məlumatdan istifadə edərək üstünlük qazana bilməz, qiymət manipulyasiyası kimi hallar da nəzarət altında olur. Bu, bazarda qiymətlərin real tələb və təklif əsasında formalaşmasına kömək edir.
Üçüncüsü, nəzarət ümumi maliyyə sabitliyini qoruyur. Nəzarət orqanı investisiya şirkətlərinin və kapital tələblərinə riayət edib-etmədiyini izləyir, risk idarəetmə sistemlərinin işlək olmasını yoxlayır. Beləcə, bir şirkətdə olan problemlərin digərlərinə təsir göstərib zəncirvari böhrana çevrilməsinin (sistem riskinin) qarşısı alınır.
Nəhayət, güclü nəzarət sistemi ölkənin kapital bazarına olan beynəlxalq etibarı da artırır. Xarici investorlar belə bazarlara daha çox maraq göstərirlər, çünki şəffaflıq və hüquqi qoruma təmin olunur.
Qeyd olunanları ümumiləşdirsək, kapital bazarında nəzarət təkcə qayda-qanun yaratmaq üçün deyil, həm də bazarın etibarlı, sabit və davamlı inkişafı üçün əsas şərtdir.
Müəllif: Namiq Quliyev
Mərkəzi Bankın Kapital Bazarı Nəzarət Departamentinin direktor müavini